Smaragd: zeldzaam en mooi

Smaragd is een vorm van beryl mineraal. De chemische samenstelling heet officieel aluminium-beryllium-silicaat. Misschien ken je aquamarijn (blauw van kleur) ook wel. Dit is ook een vorm van beryl mineraal. Bixbiet (rood van kleur), heliodoor (geel van kleur) en morganiet (roze van kleur) zijn iets minder bekende mineralen uit dezelfde familie. De familie Beryl wordt ook wel de moeder der edelstenen genoemd, omdat er een grote variëteit stenen tot deze groep behoort. De meeste tinten groene beryl noemen we smaragd. Smaragden staan er om bekend dat ze insluitingen/onvolmaaktheden hebben. Dit wil zeggen dat de steen kleine scheurtjes heeft. Bij veel andere edelsteen zou dit worden gezien als imperfectie, bij smaragd is het juist het tegenovergestelde. Door insluitingen worden de stenen uniek en kenmerkend net zoals bijvoorbeeld moedervlekken ons uniek maken. Er zit natuurlijk wel een grens aan de hoeveelheid insluitingen; de steen moet namelijk wel gewoon zichtbaar glad en helder zijn om aan de eisen van hoogwaardige edelstenen te voldoen. De belangrijkste factoren voor de waardebepaling van smaragd zijn dan ook: puurheid van de kleur, de doorzichtigheid, de zuiverheid en de schittering (oftewel helderheid). Bij synthetisch gevormde smaragden ontbreken vaak de insluitingen, deze zijn eigenlijk te perfect en worden daarom relatief minder gewaardeerd. De insluitingen van smaragd worden ook wel jardin (uit het Frans vertaald: tuin) genoemd, omdat de insluitingen doen denken aan takken of gewassen in een tuin. 

Waar komt de naam vandaan?

De naam smaragd komt van het Latijnse woord smaragdus.. In het Grieks betekent smaragdos groene edelsteen. Smaragein uit het Grieks vertaald is donderen of onweren. Dit zou inhouden dat de steen bliksemend is ofwel een dondersteen. In het Arabisch betekent achmardi groenachtig en in het Hebreeuws betekent bârekét schitterende steen. Ook deze vertalingen zouden herkomsten kunnen zijn van de prachtige, groene edelsteen.

Vindtplaats van smaragd

Colombia is de voornaamste vindplaats. Hier worden al eeuwenlang smaragden gewonnen in de wereldberoemde Muzo mijn, iets ten noorden van Colombia’s hoofdstad Bogotá. De meeste smaragden uit deze mijn hebben een specifieke groene kleur die muzo groen wordt genoemd. Deze kleur is kenmerkend voor de mijn, vandaar de naam. Andere belangrijke vindplaatsen liggen in Egypte en Rusland, al zijn de meeste bronnen daar inmiddels wel uitgeput. Verder wordt er ook smaragd gewonnen in Australië, Brazilië, Canada, India, Madagaskar, Tanzania, Zambia, Zimbabwe.

Trapiche smaragd

Een heel zeldzaam type smaragd is de trapiche smaragd. Het beryl-mineraal waaruit deze steen bestaat kristalliseert in een hexagonale vorm (zes hoeken). Als deze hoeken zichtbaar te zien zijn in de steen spreken we van het uiterst zeldzame sectorzonering. Dit wordt bijna nooit aangetroffen in stenen en zeker niet in gezette juwelen, maar als het toch voorkomt is het hoogstwaarschijnlijk dat deze stenen uit Colombia of Brazilië komen. De insluitsels die deze sectoren aangeven kunnen zwart of wit zijn en zorgen voor een hele bijzondere edelsteen. Daarnaast is er dan nog de specifieke emerald cut.

Dit is een speciale manier van slijpen waarbij de smaragd het beste tot zijn recht komt. De emerald cut is te herkennen aan de gladde rechte slijping, met afgeslepen hoeken. Deze manier van slijpen symboliseert een hart dat open staat. De emerald cut wordt vaak gebruikt voor edelstenen in kroonjuwelen.

Smaragden sieraden

Cleopatra was in haar tijd (ze werd geboren in het jaar 69 voor Christus) al volledig in de ban van de magische groene edelsteen. Cleopatra hield zo van de schoonheid van smaragd dat ze in Egypte gelegen smaragdmijnen opeiste zodat ze de winningen met niemand hoefde te delen. 

Een paar eeuwen later benoemden de oude Romeinen smaragd tot de geboortesteen van hun godin Venus: de godin van liefde en schoonheid. Ook invloedrijke vrouwen uit onze tijd kunnen smaragd wel waarderen. Queen Elizabeth, Princess Diana en onze eigen Koningin Máxima hebben kleine collecties juwelen met de groene edelsteen erin verwerkt in hun bezit (gehad). In 1845 kreeg Queen Victoria een tiara van smaragd van haar man Prince Albert. Bij de tiara horen ook oorbellen, een broche en een armband. Victoria heeft zichzelf een aantal keer laten vereeuwigen op schilderijen terwijl ze deze sieraden droeg. Later heeft haar kleindochter Victoria de juwelen nog gedragen en tegenwoordig is de set te bewonderen in een exhibitie op Kensington Palace. Lady Di gebruikte een smaragden halsketting om een fashion statement te maken. Dit deed ze door het sieraad, dat oorspronkelijk van Queen Mary was, niet als ketting te dragen, maar als diadeem. De ketting is tussendoor nog van Queen Elizabeth II geweest, maar zij heeft hem nooit gedragen. Zij gaf het sieraad aan Diana als huwelijksgeschenk en na Diana heeft niemand hem ooit nog gedragen. 

Koningin Máxima is momenteel in het bezit van een smaragden parure, bestaande uit een tiara, een collier, oorbellen en een broche. De smaragden waren ooit van Wilhelmina van Pruisen. Vervolgens heeft Koningin Emma de set cadeau gedaan aan haar dochter Wilhelmina. Tegenwoordig wordt de set, vaak in combinatie met andere smaragden sieraden, vol trots gedragen door onze koningin.

Spirituele smaragd