Granaat: Een veelzijdige edelsteen
De term granaat is een verzamelnaam voor een groep mineralen die een gelijke kristalstructuur heeft maar die in chemische samenstelling van elkaar verschillen. Door dit verschil in samenstelling bestaat de granaat familie daardoor uit edelstenen die erg van elkaar verschillen qua kleur en eigenschappen. Wat alle granaten gemeen hebben is dat ze al eeuwenlang gebruikt worden in juwelen. Als je wel eens granaat sieraden hebt gezien begrijp je waarom, de klassieke combinatie is beeldschoon en tijdloos.
Natuur “geslepen”
De eerste granaten sieraden zijn minstens 5000 jaar oud: In Egyptische graven uit 3000 voor Christus zijn al granaten kralenkettingen teruggevonden. De vroegste granaten waren niet of nauwelijks geslepen door mensenhanden omdat deze techniek nog niet voorhanden was. De eerste granaten sieraden bestonden daardoor vaak uit kralen die door de natuur waren ‘geslepen’; rivierbeddingen hadden eeuwenlang de vormen van de steen zachter gemaakt. Ook in Keltische graven zijn granaten teruggevonden, die op een eenvoudige manier in vorm zijn geslepen.
Tegen nachtmerries en angsten
In de middeleeuwen werden granaten niet alleen gedragen om hun schoonheid, maar geloofde men dat de steen hielp tegen nachtmerries en depressieve gevoelens. Voor de vroege Christenen was granaat een belangrijke steen, omdat deze meermaals in de bijbel voorkomt. Zo staat in het Oude Testament beschreven dat God Koning Salomon vier edelstenen cadeau gaf, waaronder granaat. Ook gebruikte volgens Noah een granaat om zijn ark te verlichten. Tot slot deed de dieprode kleur van granaat denken aan het lijden van Christus. Daarom droegen veel Christenen granaat in ringen of als een hanger om hun geloof te tonen.
Hoewel granaat dus al eeuwenlang in sieraden wordt gedragen, heeft deze nooit dezelfde status gehad als bijvoorbeeld saffier, robijn of smaragd. Dit komt voornamelijk doordat granaat over de hele wereld wordt gevonden en daarom minder zeldzaam is. In de Romeinse tijd waren granaten al de meest verhandelde edelstenen in Europa, aldus de Romeinse schrijver Plinius de Oudere.
Boheemse granaten
Wel zorgden nieuwe ontdekkingen van granaatmijnen voor een herleefde interesse. In de 19e eeuw vond men een grote nieuwe hoeveelheid granaten in een dieprode kleur in Tsjechië, die tegenwoordig als Boheemse granaten bekend staan. Deze vondst zorgde voor een nieuwe industrie in deze regio die op grote schaal sieraden produceerden met dit type granaat, dat vaak in kleine kristallen werd gevonden maar wel intenst van kleur was.
In Zuid-Frankrijk gebeurde iets vergelijkbaar toen aan het einde van de 18e eeuw granaten gevonden met een heldere roze kleur, die bekend kwamen te staan als Perpignan granaten. Beide Europese varianten waren een grote hit in de 19e eeuw, maar in de 20ste eeuw raakten de mijnen uitgeput en verdween daarmee langzaam de interesse in deze granaat varianten.
Van roze tot dieprood en paars
Doordat de granaat mineraalgroep bestaat uit diverse verschillende edelstenen bestaan granaten in verschillende kleuren; de meest bekende zijn de almandine en pyrope granaat, die roze tot rood en paars van kleur zijn. Deze varianten worden overal ter wereld gevonden. Er bestaat ook grossulaar granaat, dat geel, oranje of bruin van kleur is. Twee groene varianten, demantoiet en tsavoriet, ontstaan in een andere laag in de aardkorst en zijn daarmee zeldzamer.
Naast verschillende kleuren kan granaat ook diverse andere interessante eigenschappen bezitten. Zo bestaan er kleur-veranderende granaten, die in daglicht een andere kleur lijken te hebben dan in kunstmatig licht. Sommige granaten hebben chatoyance-effect, wat betekent dat er een streep of stervorm verschijnt als de granaat in fel zonlicht onder verschillende hoeken wordt bekeken. Dit effect ontstaat door minuscule lijnvormige insluitsels in het materiaal.
Granaten komen in diverse kleuren en samenstellingen voor, maar de meeste varianten zijn niet erg zeldzaam en daardoor niet heel kostbaar. Pyrope en almandine granaten komen het meest voor en bestaan uit de kleuren rood tot paars. De oranje en groene varianten ontstaan door een andere, meer zeldzame chemische combinatie van elementen in de aardkorst. De meest waardevolle granaatsoort is uvavorite, een zeer zeldzame gifgroene granaat variant die in de Oeral gevonden wordt.
Benieuwd geworden naar deze klassieke schoonheid? Ontdek onze collectie vintage granaat sieraden hier.